Marta Kosecka

adwokat

Prowadzę Kancelarię Adwokacką w Gdyni. Na co dzień doradzam przedsiębiorcom w zakresie szeroko pojętego prawa gospodarczego i handlowego, a także prawa pracy. Posiadam bogate doświadczenie w obsłudze podmiotów gospodarczych.
[Więcej >>>]

Współpraca Wzory i porady

Kasa fiskalna w gastronomii. Obalamy mity.

Marta Kosecka16 sierpnia 20182 komentarze

Miałam pisać o czymś zupełnie innym. Ba! Nawet już zaczęłam pisać o rozpowszechnianiu wizerunku Gości restauracji.

Jednak dwa dni temu, przeglądając tablicę na fb zobaczyłam, że w jednej z grup gastronomicznych wywiązała się dyskusja na kilkadziesiąt komentarzy na temat.. kasy fiskalnej w gastronomii.

Serio, nie wiedziałam, że to taki gorący temat.

To znaczy wiedziałam, że jest w gastronomii duży problem związany z tzw. rachunkami czy też paragonami kelnerskimi, ale sądziłam, że wynika to raczej z wyrachowania aniżeli niewiedzy.

I że taki restaurator zdaje sobie sprawę z tego, że robi coś czego robić nie powinien, ale niezrażony wizją odwiedzin kontroli skarbowej, jest po prostu gotów zaryzykować zapłatę słusznej wysokości kary.

Popełniłam nawet w zeszłym na ten temat wpis, przy okazji komunikatu Ministerstwa Finansów przestrzegającego przed konsekwencjami wydawania paragonów kelnerskich zamiast fiskalnych.

I właśnie przyczynkiem do ostatniej burzliwej wymiany zdań był taki paragon kelnerski zamieszczony w poście na jednej z grup gastronomicznych. Pod postem pojawiło się wiele mitów związanych z używaniem kas fiskalnych (a poprawnie mówiąc – kas rejestrujących), które niniejszym chciałabym wyjaśnić 😉

Pisałam już nieraz, że uwielbiam takie kontrowersje, ale piszę to tylko dlatego, że cieszę się, iż w ten sposób wiem, na co powinnam zwrócić uwagę i co może Wam – dla których w końcu powstaje ten blog – przydać się na co dzień.

No to zaczynamy 🙂

Twierdzenie nr 1

W gastronomii, poniżej określonego pułapu, nie ma obowiązku używania kas rejestrujących

I tak, i nie.

Zgodnie z przepisami, limit od przekroczenia którego powstaje obowiązek używania kasy fiskalnej nie ma zastosowania w przypadku usług związanych z wyżywieniem, świadczonych przez stacjonarne placówki gastronomiczne (w tym również sezonowo) oraz usług cateringowych.

W takim przypadku mamy obowiązek rejestrować dokonywaną sprzedaż od pierwszego dnia prowadzonej przez nas działalności, niezależnie od tego czy prowadzimy restaurację na starówce czy też sezonową smażalnię ryb tuż przy nadmorskiej plaży.

Skoro jednak ustawodawca posługuje się terminem „stacjonarne” placówki gastronomiczne, pewnie się już domyślasz, że jest wyłączenie, które dotyczy placówek niestacjonarnych, a więc popularnych food trucków. Ponieważ są one urządzone w przyczepach samochodowych, a nieraz nawet są doczepiane do rowerów, z definicji więc są placówkami ruchomymi. Potwierdza to również definicja zamieszczona na stronie GUS, zgodnie z którą do placówek gastronomicznych nie zaliczamy ruchomych punktów sprzedaży detalicznej i automatów sprzedażowych. Taka wykładnia znajduje również potwierdzenie w indywidualnych interpretacjach wydawanych przez Ministra Finansów (także dlatego, iż uważa się że wydanie fast foodów czy kawy bądź herbaty nie stanowi usługi gastronomicznej, ale dostawę towarów), a co za tym idzie możemy przyjąć, iż food trucki – jako wyjątki w branży gastronomicznej – korzystają z limitu 20.000 złotych, którego przekroczenie warunkuje konieczność rejestrowania sprzedaży na kasie fiskalnej, chyba że otwierając naszego food trucka z góry zakładamy, że szybko ten limit przekroczymy, wówczas warto się zastanowić czy od razu nie dokonać zakupu kasy fiskalnej. Tak sobie myślę, że wszystkie food trucki jakie znam, dawno ten limit mają już za sobą..

EDIT: specjalnie dla Pani Agaty 🙂 – podstawa prawna – § 3 ust. 1 pkt 1) oraz § 4 ust. 1 pkt 2 lit. i rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2018 roku w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. 2018, poz. 2519).

Jeżeli dobrze się przyjrzysz okaże się, że rozporządzenie jest nowsze niż wpis na blogu. I to dlatego m.in. nie lubię podawać sztywnych podstaw prawnych w moich wpisach. Nie dość, że jest ona długa, wpis przez to gorzej się czyta, to ta podstawa prawna często się zmienia, stąd wpis dość szybko może stać się nieaktualny. Mimo, iż opisywane rozwiązanie nadal obowiązuje, tylko zostało umiejscowione w innym akcie prawnym. Pamiętaj! Wpisy na blogu mają Cię zaciekawić, zwrócić uwagę nie problem.. Nie zastępują one jednak porady prawnej!

Jeżeli potrzebujesz porady prawnej -> zapraszam do sklepu online -> link.

 

Kolejny wyjątek dotyczy sytuacji, w której nie świadczymy usług gastronomicznych, ale dokonujemy sprzedaży towarów – gotowych dań, do spożycia poza miejscem sprzedaży, których nie przygotowujemy na miejscu. W uzasadnieniach interpretacji Izb Skarbowych wyjątek ten łączony jest z wyjątkiem dotyczącym placówek niestacjonarnych, choć moim nie do końca powinno tak być.

Dlaczego? Wyobraźmy sobie, że prowadzimy lodziarnię. Możemy to robić dwojako: albo w ruchomej przyczepie, która każdego dnia będzie mogła się przemieszczać albo nasze lody wydawali będziemy przez okienko w specjalnie zaadaptowanym do tego pomieszczeniu – tak naprawdę wystarczający będzie jeden większy pokój.

Zakładamy, że lody to towar – nie produkujemy ich na miejscu. Nie oferujemy również usługi gastronomicznej – nie ma toalet, stolików, przy których można usiąść. Mimo wszystko jednak, nasza lodziarnia zlokalizowana w budynku nijak nie może zostać nazwana placówką niestacjonarną. Ona po prostu jest częścią budynku, nierozerwalnie związaną z gruntem 😉

Dlatego zarówno w pierwszej, jak i drugiej sytuacji nie będziesz miał obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej do momentu przekroczenia limitu 20.000 złotych, jednak w tym drugim przypadku nie skorzystasz z wyłączenia dla placówek gastronomicznych. Dopiero uznanie, że mamy do czynienia ze sprzedażą towaru, a nie świadczeniem usług gastronomicznych może spowodować, iż na początek możesz zaniechać zaopatrzenia się w kasę fiskalną. Mam nadzieję, że za bardzo nie namieszałam i doskonale zrozumiałeś, na czym polega różnica pomiędzy oboma wyjątkami.

Wyjątków jest jeszcze kilka, niemniej jednak nie będą one miały już tak powszechnego zastosowania, jak te wymienione powyżej. Dotyczą one bowiem sprzedaży na pokładach samolotów czy prowadzenia szkolnych stołówek, przeznaczonych wyłącznie do dyspozycji uczniów danej szkoły, bez możliwości zakupienia obiadu przez osoby z zewnątrz.

Dlatego – podsumowując – świadczenie usług gastronomicznych, a także usług cateringowych wymaga rejestrowania dokonywanej sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej bez względu na wysokość obrotu, jedynym wyjątkiem jest prowadzenie działalności w formie food trucku – w takim przypadku obowiązek ten powstaje dopiero kiedy ich obrót przekroczy kwotę 20.000 złotych w roku podatkowym.

Twierdzenie nr 2

W gastronomii nie ma obowiązku używania kas rejestrujących jeżeli nie ma się zezwolenia na sprzedaż alkoholu

No właśnie, jak to jest z tym alkoholem? Ale nie tylko alkoholem bo także dotyczy to wyrobów tytoniowych.

Faktycznie jest tak, że sprzedaż alkoholu zawsze rodzi obowiązek jej zarejestrowania na kasie fiskalnej, a co za tym idzie taka sprzedaż musi zostać zarejestrowana na kasie fiskalnej, niezależnie od osiąganego z tego tytułu obrotu.

Dodam jeszcze, że przez ten alkohol, o którym mowa w rozporządzeniu dotyczącym zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących rozumiemy napoje alkoholowe o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napoje alkoholowe będące mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, bez względu na symbol PKWiU.

Co jednak w sytuacji, w której normalnie mógłbyś korzystać z wyłączenia, prowadząc np. food trucka, ale w swojej ofercie masz również sprzedaż kraftowego piwa?

Niestety, decydując się na sprzedaż alkoholu w swoim food trucku niejako rezygnujesz z możliwości nieposiadania kasy fiskalnej i w takim przypadku od początku prowadzonej działalności musisz swoją sprzedaż ewidencjonować na kasie fiskalnej.

Twierdzenie nr 3

W przypadku awarii kasy rejestrującej, możemy stosować paragony kelnerskie.

Kilka osób pisało również, że no tak.. ale pewnie była awaria kasy, sala pełna Gości no to co zrobić, trzeba było jakoś sobie radzić. Niestety, paragon kelnerski nie jest w tej sytuacji rozwiązaniem!

Przepisy są w tym wypadku nieubłagane – jeżeli z przyczyn od nas niezależnych nie może być prowadzona ewidencja za pomocą kas rejestrujących, mamy obowiązek stosowania rezerwowej kasy rejestrującej, jeżeli zaś nie mamy możliwości użycia rezerwowej kasy rejestrującej, sprzedaż jest niemożliwa.

Mimo tego – tak naprawdę bez podstawy prawnej – ale organy podatkowe dopuszczają niekiedy dokonywanie w takiej sytuacji sprzedaży, jednak musi być to sytuacja wyjątkowa. Przykładowo, mająca znamiona klęski żywiołowej. Mieliśmy kiedyś do czynienia z taką sytuacją, kiedy niemal cały Szczecin przez 2 dni pozbawiony był prądu. Trudno sobie wyobrazić, aby w takiej sytuacji całe miasto nie mogło przez ten czas w zasadzie prowadzić swojej działalności. Dlatego też, mieliśmy tutaj do czynienia z wyjątkiem w zakazie sprzedaży bez sprawnej kasy fiskalnej.

Niemniej jednak, sprzedaż w takim wypadku musiała być dokładnie udokumentowana w formie papierowej, tak żeby organy podatkowe wiedziały co zostało sprzedane, kiedy, w jakiej ilości, w jakiej cenie i z jaką stawką VAT 😉

Takie rozwiązanie wydaje się bardzo słuszne i w opinii wielu – w tym mnie – powinno zostać wprowadzone oficjalnie w życie. Niemniej jednak póki podobnych rozwiązań nie mamy i wynikają one wyłącznie z pewnej praktyki urzędów skarbowych, musimy z tego rozwiązania korzystać bardzo oszczędnie i tylko, kiedy faktycznie jesteśmy w sytuacji bez wyjścia.

Zgodnie z powyższym, jeżeli nie zajdą żadne wyjątkowe okoliczności, może nam być trudno powoływać się na awarię kasy, kiedy zostaniemy przyłapani przez kontrolera skarbowego na wydaniu paragonu kelnerskiego zamiast fiskalnego.

Twierdzenie nr 4

Obowiązek rejestrowania sprzedaży na kasie fiskalnej nie dotyczy okazjonalnej sprzedaży żywności

Pisałam już powyżej, że obowiązek rejestrowania sprzedaży na kasie fiskalnej dotyczy również sprzedaży sezonowej. A co ze sprzedażą okazjonalną, dokonywaną na wszelkiego rodzaju festynach, jarmarkach, festiwalach, targach? Tak samo. Ponieważ są to placówki niestacjonarne, możesz korzystać z wyłączenia, chyba że osiągniesz magiczny limit 20.000 złotych.

Miało być krótko o kasie fiskalnej w gastronomii, a tymczasem wyszła niezła rozprawka. Ale mam nadzieję, że dzięki temu o problemie kasy fiskalnej w gastronomii wiesz już wszystko 🙂

A gdybyś jeszcze nie miał dość obalania gastronomicznych mitów, przypominam, że na blogu pojawiło się już kilka podobnych wpisów na temat książeczki sanepidowskiej, koncesji na sprzedaż alkoholu czy sprzedaży w zestawach promocyjnych.

Jeżeli chcesz skorzystać z pomocy prawnej, zapraszam Cię do kontaktu:

tel.: 507 025 782e-mail: kontakt@adwokatkosecka.pl

Bo ryba była za słona, a tatar nieświeży.. czyli o reklamacji w restauracji słów kilka..

Marta Kosecka01 sierpnia 2018Komentarze (1)

Sezon wakacyjny w pełni, więc postanowiłam że i dzisiejszy wpis będzie nieco podpasowany pod Wasze wakacyjne problemy. Kiedy bowiem wszystkie restauracje, smażalnie, a zwłaszcza te w miejscowościach turystycznych zapełniają się po brzegi, wśród wielu zadowolonych Klientów zdarzają się i tacy, którzy zadowoleni nie są.. albo są zadowoleni, ale tak nie do końca 😉

Zajmiemy się dziś prawem do reklamacji w restauracji.

Miałam ten temat na swoje blogowej liście już dawno, a do przesunięcia go nieco w kolejce skłoniły mnie ostatnie wydarzenia w jednym z popularnych browarów rzemieślniczych i niemiły (żeby nie użyć słów dosadniejszych) komentarz właściciela browaru w odpowiedzi na ocenę podanego w restauracji jedzenia przez jednego z Gości, czyli tzw. tatargate. Zresztą, z tego co pamiętam to nie pierwsza związana z tatarem afera na naszym podwórku restauracyjnym. Jakiś ten tatar pechowy 😉

Rynek gastronomiczny w Polsce – zwłaszcza w ostatnich latach – bardzo się zmienia. Zmienia się też wiedza, świadomość oraz wymagania naszych Gości, nie tylko jeżeli chodzi o skład podawanych przez nas dań, ale także ich świeżość czy jakość, o czym zresztą pisałam kilka miesięcy temu w artykule do miesięcznika Szef Kuchni Gastronomicznej.

To już nie tylko ten słynny włos czy mucha w zupie będą powodowały, iż nasz Gość zwróci się do nas reklamacją wydanego mu dania. Często również może zdarzyć się tak, że nie zgłosi on swoich zastrzeżeń od razu – na miejscu – ale następnie niestety opisze całą sytuację w Internecie, przykładowo na naszym profilu na FB.

Zresztą, ta druga sytuacja jest chyba dla Ciebie jako Restauratora zdecydowanie gorsza – zawsze bowiem lepiej załatwić sprawę „na żywo” niż tłumaczyć się w Internecie z opinii, która i tak na długo tam pozostanie i będą ją mogli przeczytać wszyscy, którzy dopiero chcą do nas zajrzeć, ale najpierw poszukują opinii o danym miejscu. Sprawa jest tym gorsza, że zawsze w takiej sytuacji powinniśmy potrafić utrzymać nerwy na wodzy, a nasza odpowiedź powinna być rozsądna i wyważona. Wiem, łatwo powiedzieć.. ale na pewno powinniśmy się starać, aby zawsze tak było 😉

To wszystko co napisałam powyżej może nie jest stricte prawne, ale na pewno byłoby częścią porady prawnej, gdybyś jako mój Klient zapytał się mnie, jak poradzić sobie zarówno z reklamacją, jak i samą negatywną opinią na temat swojej restauracji zamieszczoną w Internecie..

Co się zaś tyczy wywodu prawnego w tym temacie..

Reklamacja przysługuje, jeżeli podane przez nas danie jest niezgodne z zawartą przez nas umową. Tak samo jak szewc zapewnia bowiem o solidności, jakości i niezawodności wykonania naprawianych przez siebie butów, tak samo my jako restauratorzy zawierając umowę na wykonanie konkretnego dania zapewniamy, że zostanie ono przez nas przygotowane ze starannie dobranych, świeżych składników, że jest przygotowane na miejscu, a menu rzetelnie informuje o samym składzie potraw i występujących w nim alergenach.

To, że umowa pomiędzy restauracją a Klientem jest ustna niczego tutaj nie zmienia. Umowa to umowa. Oczywiście, również w przypadku umów zawieranych na piśmie – a i takie w restauracji nierzadko są zawierane, jak chociażby umowy na organizację przyjęć okolicznościowych, nasz Gość ma prawo do złożenia reklamacji. Forma umowy nie ma w tym przypadku żadnego znaczenia.

Jakie zatem przewinienia mogą stać się podstawą złożenia reklamacji?

  • podanie starego, nieświeżego jedzenia,
  • podanie dań mrożonych bądź używanie mrożonych półproduktów (np. ryb), jeżeli nie jest to wyraźnie zaznaczone w menu,
  • używanie do przygotowania potrawy składników niewymienionych w opisie potrawy lub obecność w nich alergenów, o których nasz Gość nie został poinformowany,
  • obecność w potrawach włosów, owadów, gwoździ, plastiku i innych..,
  • zaserwowanie Gościom surowego mięsa bądź zimnej zupy,
  • zbyt mała gramatura podanego dania w stosunku do ilości określonej w menu,
  • zbyt długie oczekiwanie na podanie dania, jeżeli Goście nie zostali poinformowani o wydłużonym czasie oczekiwania.

Powyższa wyliczanka ma rzecz jasna charakter otwarty, a zawarte w niej wyliczenie jedynie przykładowy charakter. Trudno byłoby wymienić wszystkie przypadki, kiedy możemy mieć do czynienia z uzasadnioną reklamacją. Myślę wręcz, że w zasadzie jest to niemożliwe. Ale może Wy – w komentarzu lub wiadomości prywatnej – podpowiecie mi, co jeszcze koniecznie powinno zostać ujęte powyżej.

***

Gdy reklamacja jest uzasadniona

Jeżeli reklamacja okaże się jednak uzasadniona, mamy tak naprawdę dwa wyjścia:

  1. możemy zaproponować naszym Gościom wydanie nowej potrawy w zmian tej reklamowanej.
    Ale uwaga – jeżeli reklamacja dotyczy tego, że ryba była surowa – nie próbujmy dosmażyć tej, która wróciła z sali – kiedy taka ryba z powrotem wróci na salę, naprawdę wiadomo, że już się gdzieś kiedyś widzieliśmy 😉 Chodzi więc o to, żeby faktycznie było to danie nowe;
  2. możemy zwrócić zapłaconą przez Gościa cenę albo nie pobierać jej przy regulowaniu rachunku;

Słowo uzasadniona nie pojawiło się jednak powyżej przypadkowo. Nie chodzi bowiem o to, że nasi Goście mogą reklamować absolutnie wszystko, a my musimy takie reklamacje akceptować. Jeżeli zatem Gość reklamuje sam smak potrawy, która przygotowana została zgodnie z opisem menu, a reklamacja wynika tylko i wyłącznie stąd, że Gość myślał, że będzie ona inaczej smakowała, nasz personel powinien potrafić grzecznie uświadomić takiego delikwenta co reklamacji podlega, a co nie..

Podobnie powinniśmy zareagować w przypadku, kiedy naszemu Gościowi nagle po pewnym czasie, przykładowo jakimś tygodniu, przypomniałoby się że jadł w naszej restauracji nieświeżą potrawę. Również wówczas możemy grzecznie poinformować, ze reklamacja powinna zostać zgłoszona niezwłocznie, a po takim czasie Ty nie jesteś niestety w stanie zweryfikować jej zasadności, chyba że nasz Gość dysponuje jakimiś dowodami na potwierdzenie swoich twierdzeń.

Co zatem w przypadku, kiedy nie uznamy reklamacji?

Jeżeli nasz Gość składa ustną reklamację, a my jej nie uwzględnimy, ma on prawo złożyć ją na piśmie, a wówczas jesteśmy zobowiązani udzielić również pisemnej odpowiedzi w terminie 14 dni od dnia otrzymania takiej pisemnej reklamacji.

Jeżeli powtórnie nie uwzględnimy reklamacji, to nasz Gość ma teraz dwa wyjścia:

  1. może zwrócić się o pomoc do Miejskiego bądź Powiatowego Rzecznika Praw Konsumentów – ta droga jest dla naszego Klienta bezpłatna, dlatego konsumenci dość często z niej korzystają, zazwyczaj wówczas taki rzecznik przysyła do nas pismo z prośbą o wyjaśnienie i ustosunkowanie się do zaistniałej sytuacji i w drodze takich pisemnych negocjacji zazwyczaj dochodzi się do jakiegoś konsensusu,
  2. może złożyć przeciwko nam pozew do Sądu z żądaniem uznania reklamacji i przyznania mu stosownej rekompensaty, przy czym jest to mało prawdopodobne z co najmniej kilku powodów:
  • roszczenie przed Sądem trzeba udowodnić – dowodami mogą być zdjęcia, filmy, zeznania świadków – jednak będąc w restauracji Goście często nie myślą o tym, aby zabezpieczać potencjalne dowody na okoliczność sprawy sądowej, choć obecnie zdarza się to pewnie coraz częściej,
  • postępowanie sądowe kosztuje – co prawda w przypadku wygranej koszty te co do zasady zostaną powodowi zwrócone, ale to nigdy nie kalkuluje się tak całkowicie do 0 – trzeba dojechać do Sądu, a więc pokryć koszty paliwa, dodatkowo wziąć wolne w pracy, pokryć koszty korespondencji itd., nie licząc już naszego cennego czasu i energii,
  • roszczenie opiewa zazwyczaj na niewielką kwotę i większości osób po prostu nie chce się walczyć o tak niskie kwoty w Sądzie. Choć uwaga – widziałam już pozwy i osobiście uczestniczyłam w postępowaniach o 10 czy 30 złotych – dlatego, mając pecha i o taką kwotę może toczyć się sprawa sądowa..

Niestety z reklamacji, zwłaszcza w przypadku organizacji umów okolicznościowych (ale nie tylko), może także wyniknąć całkiem poważna sprawa sądowa. Jeżeli ktoś zje u nas nieświeżą potrawę i się zatruje albo pojawi się u niego reakcja alergiczna (a danego alergenu nie uwzględniono w karcie). Takie sprawy kończą się często wypłatą na rzecz poszkodowanych stosownego odszkodowania i zadośćuczynienia, czy to zasądzonego na drodze postępowania sądowego czy też ustalonego polubownie. Wtedy też dopiero można docenić siłę ubezpieczenia w gastronomii 🙂

A co jeżeli negatywna opinia pojawi się dopiero w Internecie?

Wiesz już, że Goście powinni składać reklamacje bezpośrednio na miejscu, żeby reklamacja mogła zostać uwzględniona faktycznie powinniśmy mieć możliwość zweryfikowania czy pretensje zgłaszane pod adresem wydanej potrawy są słuszne. Jak jednak zareagować, kiedy nasz Klient tę bezpośrednią ścieżkę reklamacji postanowi ominąć? Albo jego negatywna opinia jest pokłosiem nieuznania przez nas złożonej reklamacji?

Jeżeli reklamacja nie była wcześniej składana – mimo, iż nie musimy tego robić, w dobrym tonie jest jednak zaproponowanie jakiegoś rabatu przy okazji kolejnej wizyty bądź w ogóle zaproponowanie darmowego posiłku. Choć jeżeli napiszesz tylko, że dziękujesz za komentarz i na pewno weźmiesz go sobie do serca, to od strony prawnej też wszystko będzie OK.

Jeżeli pisze to osoba, która wcześniej składała reklamację, a ta nie została uznana – nic już raczej nie poprawi naszej pozycji w oczach takiego Gościa, więc nie uznając reklamacji musimy się po prostu liczyć z tego typu konsekwencjami. Dlatego też warto dokładnie przemyśleć naszą politykę reklamacyjną. Restauratorzy często niechętnie „przyznają się” do winy i wychodzą z założenia, że skoro powiemy, że coś było nie tak, nasi Goście stracą do nas zaufanie i nadszarpnie to nasz wizerunek. Często jednak okazuje się, że jest zupełnie na odwrót. Goście cenią to, że potrafimy przyznać się do błędu, który naprawimy i postaramy się, aby nigdy więcej się nie powtórzył. Potknięcia zdarzają się przecież nawet najlepszym! Dlatego często nawet z marketingowego punktu widzenia zalecane jest honorowe przyznanie się do błędu, zamiast nieudolnego udawania, że żadne błędy po naszej stronie nie miały miejsca. Często strata w postaci dwukrotnie wydanego dania  lub wydania go za darmo jest bowiem niczym w porównaniu z internetową burzą na naszym profilu lub stronie internetowej. Ale to już zwykła rada, bardziej marketingowa aniżeli prawna.

A wynika ona tylko i wyłącznie z tego, że – tak jak pisałam powyżej – najczęściej to nie postępowania sądowe są najdotkliwszym skutkiem złej polityki reklamacyjnej.

Oczywiście, jeżeli opinia zamieszczona w Internecie jest całkowicie niesłuszna, kłamliwa, co więcej – jeżeli tych opinii jest więcej, a nawet masz podejrzenie, że ten negatywny PR może pochodzić od Twojej konkurencji mamy środki prawne, aby temu zaradzić. Możemy walczyć o swoje dobre imię, najpierw próbując polubownie załatwić sprawę z taką osobą, a jeżeli to nie przyniesie odpowiedniego skutku, walczyć również o swoje dobre imię przed Sądem.

Zresztą takie opinie nie muszą być wygłaszane tylko w Internecie, również poczta pantoflowa może w takim przypadku wyrządzić wiele zła.. Miałam Klienta, który w Internecie zbierał same pozytywne opinie, zaś znalazła się osoba „w realu”, która mając dostęp do dużej grupy słuchaczy, konsekwentnie i regularnie szkalowała dobre imię restauracji, nie mając ku temu żadnych podstaw ani dowodów.

Takie zachowanie może stanowić czyn nieuczciwej konkurencji, może stanowić nieuczciwą praktykę rynkową, a wreszcie może także naruszać nasze dobra osobiste bądź stanowić przestępstwo zniesławienia określone w Kodeksie karnym. Jak zwykle wszystko w takim przypadku będzie zależało od szczegółów danej sprawy – a więc tego, jak dokładnie wygląda stan faktyczny, czy po drugiej stronie mamy konsumenta czy przedsiębiorcę i wielu innych czynników. Może opiszę Wam również niedługo dokładnie na czym w przypadku branży gastronomicznej mogą polegać czyny nieuczciwej konkurencji oraz jakie zachowania mogą stanowić nieuczciwą praktykę rynkową, ale to już może innym razem 😉

Zaczęłam pisać o reklamacji, a skończyłam na szkalowaniu naszego dobrego imienia.. Czy to się w ogóle łączy? 🙂 Moim zdaniem jednak tak, gdyż nie każda reklamacja będzie uzasadniona. A wtedy droga pomiędzy opinią w Internecie a niesłusznym pomówieniem jest już bardzo krótka.

Jeżeli chcesz skorzystać z pomocy prawnej, zapraszam Cię do kontaktu:

tel.: 507 025 782e-mail: kontakt@adwokatkosecka.pl

Pracownik – cudzoziemiec – cz. I – czyli to co na początek powinieneś wiedzieć o zatrudnianiu cudzoziemców w gastronomii

Marta Kosecka12 lipca 2018Komentarze (0)

Nie jest dla nikogo tajemnicą, iż od pewnego czasu pracownicy spoza Polski zalewają wręcz nasz rodzimy rynek pracy. Mam tu na myśli Ukraińców, ale nie tylko. Są to też obywatele Mołdawii, Armenii, Białorusi, Rosji czy Gruzji.

Trend ten nie ominął również branży gastronomicznej. W sumie czemu miałby ominąć..

Ciekawa jestem ilu z Was zatrudnia albo zatrudniało pracowników będących obywatelami innych krajów niż Polska, a ilu mniej lub bardziej intensywnie o tym myśli.  Gdybyśmy byli na Instagramie, zrobiłoby się ankietę 😉

Zatrudnienie cudzoziemców i związane z tym problemy praktyczne to oczywiście niemalże temat na osobnego bloga, ale postaram się choć w kilku wpisach pomóc Wam przebrnąć przez te najbardziej częste problemy. Chyba, że sami dostarczycie mi pytań – wtedy również  te problemy spróbujemy rozwiązać na blogu 🙂

Zacznijmy jednak od początku – czyli kto może być naszym pracownikiem, na jakiej podstawie, na jak długo?

Kto to jest cudzoziemiec?

Nie każdy nie-Polak  będzie bowiem cudzoziemcem, do którego stosowali będziemy przepisy o zatrudnieniu cudzoziemców. Przepisów tych nie stosujemy zatem do: obywateli UE, EOG (UE + Islandia,  Lichtenstein, Norwegia) i Szwajcarii.

Czy wszystkich cudzoziemców obowiązują te same przepisy?

Okazuje się, że nie. Istnieje bowiem procedura uproszczona – opierająca się na oświadczeniach (o czym jeszcze niżej), która zakłada, że obywatele niektórych państw – Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy – mogą uniknąć konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę.

Co ciekawe, na stronach gdyńskiego urzędu pracy można się dowiedzieć, że przykładowo w roku 2016 na terenie Gdyni i Sopotu znajdowali zatrudnienie wyłącznie cudzoziemcy z tych.. 6 krajów. Ale wiem też z własnego doświadczenia, że obecnie na terenie Gdyni zatrudnienie znajdują również przedstawiciele innych państw, choćby przykładowo Wietnamu.

Jakie przepisy regulują zatrudnianie cudzoziemców?

Teoretycznie są tylko 2 ustawy (o cudzoziemcach oraz o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy), ale.. jest także kilka rozporządzeń, które te ustawowe przepisy uszczegóławiają. Jak się już domyślasz, tu pojawia się  cała trudność (nie licząc oczywiście często odmiennych interpretacji obowiązujących przepisów), skoro bowiem przepisy są rozsiane, trudno ogarnąć je wszystkie razem i odpowiednio zastosować. Ale w tym akurat zamierzam Ci pomóc 😉

Na jakiej podstawie cudzoziemiec może pracować w Polsce?

Istnieje kilka rodzajów dokumentów uprawniających cudzoziemców do pracy w Polsce. Oto one:

  • jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę – wydaje je wojewoda na wniosek cudzoziemca, jak sama nazwa wskazuje uprawnia zarówno do pobytu w Polsce, jak i świadczenia pracy,
  • zezwolenie na pracę – wydawane przez starostę – wyróżniamy 5 typów: A (gdy cudzoziemiec zatrudniony jest przez polskiego pracodawcę, wydawane na wniosek pracodawcy), B (dotyczy cudzoziemca, który pełni funkcje w zarządzie bądź  działa jako komplementariusz lub prokurent), C, D i E (dotycząc delegowania cudzoziemca na terytorium Polski),
  • zezwolenie na pracę sezonową – typ S – nowy instrument, funkcjonujący dopiero od 1 stycznia tego roku, wydaje go starosta (powiatowy urząd pracy) na wniosek pracodawcy, uprawnia jedynie do  pracy w branżach czy też podklasach uznanych za sezonowe, przez 9 miesięcy w roku kalendarzowym,
  • oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi – dotyczy wyłącznie pracy niesezonowej, oświadczenie to podlega rejestracji w powiatowym urzędzie pracy, którego powinien dokonać pracodawca. Na podstawie takiego oświadczenia pracownicy z wymienionych wyżej 6  krajów mogą pracować bez zezwolenia na pracę przez  okres 6 miesięcy w kolejnych 12 miesiącach.

Od razu dodam, że restauracje i pozostałe placówki gastronomiczne, w tym ruchome placówki gastronomiczne, należą do podklas działalności wg PKD, w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową.

Jeżeli więc chodzi o branżę gastronomiczną to właśnie ten typ zezwolenia będzie miał najczęstsze praktyczne zastosowanie i to jemu na blogu poświęcimy najwięcej czasu i uwagi.

Zapytasz mnie zatem, co nam po tej procedurze uproszczonej, opartej na oświadczeniach, skoro do pracy w restauracji i tak potrzebne jest zezwolenie na pracę sezonową?

I tu ważna informacja – oprócz oświadczeń, ustawodawca przygotował bowiem szereg innych ułatwień dla pracowników z krajów „6” byłego ZSRR, w tym dotyczących pracowników objętych obowiązkiem uzyskania zezwolenia na pracę sezonową.

I tak:

  • zwolnienie z tzw. testu rynku pracy –  co do zasady, ubiegając się o wydanie zezwolenia typu S (chyba będę tak pisała w zamian za tę dłuższą nazwę, będzie prościej), trzeba przedstawić informację starosty  o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych (wydawana jest ona w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy) lub negatywnym wyniku przeprowadzonej przez nas rekrutacji, w tym przypadku jesteśmy zwolnieni z tego obowiązku,
  • w trakcie ważności posiadanego zezwolenia typu S pracodawca ma prawo powierzyć pracownikowi inną pracę niż sezonowa, na okres nie dłuższy niż  30 dni, bez potrzeby  występowania o wydanie odrębnego zezwolenia na pracę (i tu dwie uwagi – 1. nie dotyczy to pracowników tymczasowych, 2. musimy zapewnić takiemu pracownikowi wynagrodzenie co najmniej na dotychczasowym poziomie),
  • w odniesieniu do tychże osób możliwe będzie wydawanie tzw. wpisu wielosezonowego (do 3 lat).

Oczywiście, w każdym wypadku musimy również pamiętać o tym, iż poza zezwoleniem jednolitym – nasz pracownik musi posiadać ważny dokument uprawniający go do pobytu w Polsce – zezwolenia typu A, B, C, D, E i S, a także oświadczenia uprawniają go bowiem jedynie do pracy na terenie naszego kraju, a nie do samego przebywania na jego terytorium.

Ale o tym może w kolejnym wpisie.. i o terminie jego ważności, procedurze uzyskiwania takiego zezwolenia, jego przedłużania, opłatach i kilku innych rzeczach.

Tak jak pisałam Ci już na wstępie, ten wpis to zaledwie wierzchołek góry lodowej, choć i tak wydaje mi się, że może jak na jeden raz podałam Ci dziś aż nadto informacji. I na pewno będę serwowanie  tej wiedzy kontynuowała 🙂

Jeżeli chcesz skorzystać z pomocy prawnej, zapraszam Cię do kontaktu:

tel.: 507 025 782e-mail: kontakt@adwokatkosecka.pl

Monitoring w restauracji – zmiany, zmiany, zmiany.

Marta Kosecka29 czerwca 2018Komentarze (0)

Ale długo mnie tu nie  było 🙂 Uwierzcie mi jednak, że naprawdę nie miałam czasu.. A to bardzo niedobrze bo mam co najmniej kilka pomysłów na wpisy, które chciałabym poruszyć na już!

Widać to było zresztą nawet po komentarzach, na które nie dałam rady odpisywać na bieżąco. Dopiero kilka dni temu udało mi się odpisać na większość z nich. A że są one bardzo merytoryczne, to i czasu trochę na to potrzeba. Ale staram się jakoś sukcesywnie wszystkim Wam odpisać 😉

Wbrew pozorom, RODOszaleństwo dalej trwa, choć nie – przeszło ono metamorfozę i bardziej zamieniło się w RODOrozsądek. Kolejne restauracje bez pośpiechu wdrażają potrzebne rozwiązania u siebie, na szczęście po panice nie zostało już prawie śladu. A czy to RODO jest w ogóle ważne to najlepiej potrafili by się wypowiedzieć Ci z restauratorów, których Klienci wprost zapytali, w jaki sposób są przetwarzane ich dane osobowe. Serio, takie pytania pojawiają się nie tylko w placówkach medycznych, ale także w restauracjach. Przynajmniej tak uprzejmie donoszą mi Klienci 😉 A Ty? Ile kroków już za Tobą, a ile jeszcze przed?

Wracając jednak do dawno obiecanego monitoringu. Jak już Ci wspominałam, jeżeli o monitoring chodzi weszły ostatnio w życie ważne zmiany. Nowa ustawa o ochronie danych osobowych oprócz przepisów stricte dotyczących danych osobowych zawiera bowiem również ważną nowelizację przepisów prawa pracy.

[UWAGA!] Niezależnie od zmian, niezmienne jest to, że stosując monitoring, musimy poinformować o tym naszych Gości, nie tylko w formie graficznej – poprzedni odpowiedni piktogram, ale także poprzez wywieszenie klauzuli  informacyjnej RODO.

W moim sklepie online możesz pobrać wzór takiej klauzuli informacyjnej do zastosowania w Twojej restauracji.

Link do sklepu zostawiam tu 🙂

***

A wracając do nowelizacji – jest ona tym ważniejsza, iż do tej pory – o czym pisałam Ci już wcześniej – w polskim prawodawstwie w zasadzie brak  było jakiejkolwiek podstawy prawnej do stosowania monitoringu. Oczywiście to, że takiej podstawy nie było nie powodowało, iż restauracje (jak i inne miejsca pracy) nie stosowały monitoringu. Latami przyjmowało się bowiem, że w momencie kiedy jego stosowanie jest wymagane względami bezpieczeństwa, możemy taki środek zastosować. Jednocześnie przyjmowało się, że nagrywani – czy to Goście czy pracownicy – powinni bezwzględnie zostać o nagrywaniu poinformowani.

I wprowadzona właśnie nowelizacja przepisów w zasadzie potwierdza obowiązujące dotąd zasady. Nowelizacja dotyczy co prawda pracowników, ale szerzej możemy ją odnieść – tak jak dotychczas – również do naszych Gości oraz innych osób przebywających na terenie restauracji.

Jakie zasady utwierdza więc ta nowelizacja, a jakie wprowadza?

  1. cel stosowania monitoringu – tu w zasadzie mamy potwierdzenie tego, co wiedzieliśmy już dotychczas –   monitoring może być stosowany wobec pracowników  w celu zapewnienia bezpieczeństwa, ochrony mienia, kontroli produkcji lub zachowania w tajemnicy informacji,  których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę – jednym słowem cele te wychodzą naprzeciwko interesom pracodawcy,
  2. wyłączenia ze stosowania monitoringu –  to też w sumie wiedzieliśmy już  wcześniej, a  teraz ustawodawca wyraźnie nam to potwierdził – nie możemy monitorować pomieszczeń sanitarnych – łazienek, szatni pracowniczych, stołówek pracowniczych,  palarni oraz pomieszczeń udostępnionych organizacjom związkowym, choć ustawodawca przewidział tu jeden wyjątek. Można bowiem zastosować monitoring również w tych pomieszczeniach, o ile jest to niezbędne do wypełnienia wskazanych wyżej celów i nie narusza to godności oraz innych dóbr osobistych pracowników oraz zasady wolności i niezależności związków zawodowych. Ustawodawca sugeruje jednak, aby jednocześnie zastosować techniki uniemożliwiające rozpoznanie osób przebywających w tych pomieszczeniach. Pytaniem retorycznym pozostaje,  na ile taki monitoring, uniemożliwiający rozpoznanie nagrywanych osób w ogóle będzie skuteczny.. Można sobie wyobrazić co prawda, że jego celem byłoby odstraszenie osób, które miałby świadomość samego faktu monitorowania  danego pomieszczenia, no ale hmm.. nietrudno będzie takim osobom dowiedzieć się, że można będzie udowodnić im co najwyżej fakt wejścia i wyjścia z danego pomieszczenia, zaś samo zachowanie wewnątrz i tak pozostanie tajemnicą. Jak  zwykle zatem to dopiero rzeczywistość zweryfikuje  sensowność i praktyczność tego typu zapisów 😉
  3. określenie maksymalnego czasu przechowywania takich nagrań – a tu akurat nowość – dotąd żadne przepisy nie precyzowały, jak długo możemy przechowywać takie nagrania. Obecnie ustawodawca wprost mówi, że nagranie możemy przechowywać nie dłużej niż 3 miesiące od daty nagrania, chyba że.. No właśnie jest jeden wyjątek. Jeżeli zatem takie nagranie stanowi bądź może stanowić dowód w postępowaniu sądowym lub administracyjnym, okres jego przechowywania ulega przedłużeniu do czasu zakończenia tego postępowania;
  4. obowiązki informacyjne – pracownicy powinni zostać poinformowani, że stosujemy wobec nich monitoring, przy czym powinniśmy zastosować zarówno oznaczenia graficzne monitorowanych pomieszczeń, jak i zasady stosowania monitoringu powinny zawierać odpowiednie wewnętrzne akty prawne (układ zbiorowy pracy, regulamin pracy lub stosowne obwieszczenie – w zależności od tego, jaki akt obowiązuje u danego pracodawcy).

Czy wszystkie te zasady powinniśmy odpowiednio stosować do naszych Gości?

Co do zasady tak. Powinniśmy więc:

  1. określić cel stosowania monitoringu – przy czym raczej będzie to cel zbieżny ze stosowaniem monitoringu wobec pracowników. Z monitoringu korzystamy  zatem celem zapewnienia bezpieczeństwa naszych Gości, pracowników, ale także mienia restauracji;
  2. nie nagrywać obrazu z łazienek bądź innych miejsc, w których monitoring może stanowić zbytnie wkraczanie w prywatność naszych Gości – zgodnie z punktem 2 powyżej;
  3. przechowywać nagranie z monitoringu nie dłużej niż 3 miesiące od dnia nagrania (dotąd okres ten określał sam administrator, powołując się na swoje uzasadnione interesy – kształtował się on różnie – od miesiąca do nawet sześciu miesięcy i co do zasady mogłoby dalej tak być, gdybyśmy byli w stanie oddzielić nagranie, na którym widać pracownika od tego nagrania, na którym widać tylko Gości – zazwyczaj nie będzie to możliwe, więc bezpiecznie jest przyjąć, że wszelkie nagrania przechowujemy nie dłużej niż 3 miesiące), oczywiście z tym wyjątkiem o którym pisałam wyżej. Pojawiają się głosy, że 3 miesiące to mało, w mojej ocenie wcale tak nie jest. Jeżeli ktoś chce skorzystać z nagrania, trzy miesiące powinny mu spokojnie na to wystarczyć;
  4. poinformować naszych Gości – zarówno w formie graficznej, jak i w formie pisemnej informacji – o tym, że stosujemy monitoring. Musimy pamiętać, że stosując monitoring przetwarzamy dane osobowe, osoby które są na nagraniach muszą więc zostać poinformowane o tym, kto jest administratorem tych danych, jak długo dane będą przechowywane, jakie przysługują im prawa itp. itd. – słowem – RODO się kłania 🙂

Jak widzicie – zmieniło się wiele i niewiele. W zależności od tego, jak na to patrzeć. Zmieniło się wiele bo stosowanie monitoringu wreszcie ma wyraźną podstawę prawną, jeżeli trafi się nam zbuntowany pracownik, który burzy się przeciwko nagrywaniu go w miejscu pracy, nie musimy się już zbytnio tłumaczyć, wystarczy że odeślemy go do kodeksu pracy. Jednocześnie tak naprawdę nie zmieniło się aż tak wiele – zasady, które stosowaliśmy do tej pory w większości pozostają aktualne. Dlatego tak naprawdę bez problemu możecie w dalszym ciągu stosować wskazówki, o których pisałam w poprzednim wpisie dotyczącym monitoringu, z tym oczywiście zastrzeżeniami, o których pisałam dzisiaj.

PS. To jak będzie z tym Mundialem? Polacy w domu, Niemcy też? Komu teraz kibicujemy? Ja wiernie pozostanę przy Hiszpanii 🙂

Jeżeli chcesz skorzystać z pomocy prawnej, zapraszam Cię do kontaktu:

tel.: 507 025 782e-mail: kontakt@adwokatkosecka.pl

MUNDIALOWE ogłoszenia parafialne. Przedłużenie terminu na zgłoszenie i oglądanie rozgrywek w miejscu pracy.

Marta Kosecka13 czerwca 2018Komentarze (0)

Czyżby to mundialowo-blogowa klęska urodzaju? Na to wygląda 😉

Nie dalej jak wczoraj pisałam Ci o charakterze opłaty abonamentowej RTV i ewentualnych kontrolach braku posiadania licencji TVP. Niemniej jednak od wczorajszego dnia nastąpił nieoczekiwany obrót sytuacji – otóż TVP wznowiła możliwość wysyłania formularzy zgłoszeniowych. Jak dowiedziałam się od miłego Pana w TVP, telefony się urywały, a TVP poczuło że powinno ponownie umożliwić zgłaszanie się podmiotów chętnych na pokazywanie mundialowych rozgrywek.

W chwili obecnej zatem nie ma już właściwie limitu czasowego – możesz się zgłosić dziś, jutro albo w piątek. Przy czym zastrzegam, że żadna oficjalna informacja w tym zakresie nie widnieje na stronie TVP (a przynajmniej nie widniała w chwili publikacji mojego wpisu) – we wszystkich zakładkach, w których była informacja o ostatecznym terminie składania zgłoszeń nadal widnieje 8 czerwca 2018 roku. Zgodnie z informacjami udzielonymi przez  TVP – wysyłanie zgłoszeń zostało otwarte bezterminowo – ale czy na pewno będzie je można wysyłać faktycznie przez cały czas trwania Mundialu – tego niestety nie wiem. Dlatego być może, jeżeli jesteś zainteresowany wysłaniem zgłoszenia, należałoby to zrobić wcześniej aniżeli później 🙂

To było mundialowe ogłoszenie parafialne numer 1.

Ale to nie wszystko. Pisząc wczorajszy post i przeglądając  ostatnie komentarze odnośnie pytań o wyświetlanie rozgrywek mundialowych w  miejscach pracy, postanowiłam zwrócić się do TVP o oficjalny komentarz.

Zrobiłam to ponieważ dostawałam ostatnio mnóstwo tego typu zapytań i tak szczerze to czułam, że z tymi meczami w miejscu pracy to tak na dwoje babka wróżyła.. Zgodnie z art. 23 ust. 2 Prawa autorskiego (…), na własny użytek możemy bowiem oglądać mecze tylko w kręgu osób pozostających w związku osobistym – w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. Pracownicy (co do zasady) nie pozostają raczej w stosunku pokrewieństwa czy powinowactwa. Pozostawała więc furtka stosunku towarzyskiego. Ale.. w kilku komentarzach udało mi się przeczytać, że współpracownicy co do zasady nie pozostają również w stosunku towarzyskim, to znaczy może się tak zdarzyć, ale nie działa to automatycznie i każdą taką sytuację należałoby rozważyć indywidualnie, gdyż takie stosunki mogą się co prawda między współpracownikami nawiązać, ale nie możemy z góry przyjąć, iż jest tak w każdym przypadku.

Dlatego mimo iż chciałam odpowiedzieć pozytywnie na wszystkie Wasze komentarze i wiadomości – tak, to był ten moment kiedy mój rozum i serce oddzieliły się od siebie 🙂 – ostatecznie postanowiłam jednak sięgnąć do źródła i poprosić o oficjalny komentarz w tej sprawie.

I taki oficjalny komentarz, pochodzący od prawnika TVP uzyskałam. A brzmi on dokładnie tak:

Kwestia rozbija się o kwalifikacje takiego pokazu: jako publicznego, czy prywatnego. W naszej ocenie więzy łączące pracowników – miedzy nimi samymi, oraz pracowników i pracodawce nie maja charakteru prywatnego, dlatego tez nie ma dostatecznych podstaw by móc mówić o takim pokazie jako pokazie prywatnym. Taki charakter ma np. wspólne oglądanie meczu z przyjaciółmi w mieszkaniu, lub wspólne oglądanie meczu z rodziną. Oczywiście możemy mieć do czynienia z przypadkiem gdy więzy rodzinne i przyjacielskie i rodzinne nakładają się na relacje pracownicze, wtedy też prymat bierze cecha prywatności relacji.

Dlatego no.. rozsądek niestety miał rację. Co do zasady nie możemy bowiem automatycznie przyjąć, iż wszyscy współpracownicy złączeni są prywatną relacją, ale zawsze ta relacja powinna uprzednio podlegać indywidualnej ocenie.

Dodatkowo, nawet bez przyznania relacjom między  współpracownikami cech prywatności, o pewien wyjątek można by się pokusić jeżeli chodzi o mecze reprezentacji Polski – jak pisałam Wam wczoraj – pokazywanie takich meczy wynika z misji publicznej TVP..

Jutro mecz otwarcia. Myślicie, że to koniec mundialowych nowości i wpisów? Nie wiem, zobaczymy. Dziś tak koło południa nie miałam nawet najmniejszego pojęcia, że mundialowe wpisy ukażą się dzień po dniu 🙂

Jeżeli chcesz skorzystać z pomocy prawnej, zapraszam Cię do kontaktu:

tel.: 507 025 782e-mail: kontakt@adwokatkosecka.pl

← Poprzednie wpisy

Następne wpisy →